خوبیها و بدی های استفاده از زاویه دید درونی در داستان نویسی

هنگامی که ما داستان را توسط شخصیت اصلی (اول شخص) نقل می کنیم، ماجراهای غریب و خارق العاده که باورکردن آن برای خواننده مشکل است تا حدود زیادی قابل پذیرش جلوه می دهد و این باور توسط خواننده به دلیل آن است که خود راوی که داستان را نقل می کند، در ماجرا نقش عمده و قابل توجهی داشته است .

دومین مزیتی که روایت از طریق زاویه دید اول شخص دارد، این است که چون راوی ماجرا از دید خود، داستان را نقل می کند، بنابراین در بیان احساسات و هیجان ها و تجربیاتش می تواند رابطه صمیمی تری با خواننده برقرار کند و از این طریق، داستان می تواند بر خوانندگان تاثیر بیشتری بگذارد تا داستانی که از زاویه دید سوم شخص نقل شده است .

اما اشکالاتی که بر این شیوه از روایت (زاویه دید اول شخص) وارد است و محدودیت هایی که دارد، از این قرار است:

اول: آن که شخصیت داستان که همان راوی است، فقط می تواند به بیان عقاید و نظریات خود بپردازد و نمی تواند از عقاید و آراء و خصوصیات درونی افراد و شخصیت های دیگر داستان صحبت کند .

دوم: شخصیت داستان می تواند از خودش سخن گوید و از پنجره نگاه خود به خارج بنگرد . ممکن نیست که وی بتواند از خارج (از دیدگاه بیرونی) خود را مورد ارزیابی و داوری قرار دهد . به همین دلیل، داستان های روانشناختی (6) از زاویه دید بیرونی (که روایت داستان به وسیله سوم شخص است) نقل می شود; چون در این شیوه، راوی در زاویه دید دانای کل به تجزیه و تحلیل تک تک شخصیت های داستان می پردازد .

سوم: شخصیت پردازی گوینده داستان در این روش با اشکال شکل می گیرد . به عبارتی، راوی داستان نمی تواند از خصوصیات مثبت و یا منفی خود سخن بگوید . مثلا نمی تواند بگوید «من انسان خوبی هستم » ، بلکه باید در طول داستان با اعمال و رفتار و افکارش خواننده را متقاعد کند . یعنی نویسنده باید به صورت غیر مستقیم، در طول داستان، نقش شخصیت خود در ذهن خواننده را تصویر کند تا خواننده نه از روی اجبار، بلکه از روی نتیجه گیری که خود به آن می رسد، راوی را بشناسد . البته در این نوع روایت، ممکن است راوی (شخصیت اصلی داستان)، حالت انفعالی بگیرد; چرا که پرداختن به دیگران او را از خود غافل کند .

البته این نکته قابل ذکر است که وقتی داستان به وسیله شخصیت فرعی در زاویه دید اول شخص نقل می شود (نه شخصیت اول و قهرمان داستان)، راوی می تواند از خارج نیز به شخصیت های داستان نگاه کند و مستقیم، یا غیر مستقیم درباره آن ها صحبت کند .

چهارم: اگر راوی داستان بتواند به خوبی داستان را روایت کند و به تجزیه و تحلیل مسائل داستان بپردازد، ممکن است این سؤال در ذهن خواننده مطرح شود که چطور پسر بچه ای با سن و سال کم، یا یک بقال و کسبه ساده و ... چنین خوب از عهده بازگویی داستان برمی آیند . همین سؤالات در ذهن خواننده ممکن است جایگاه داستان را در فکر آن ها تضعیف کند .

منبع مطلب 

https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3674/3749/20447/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-(15)